ویگن خواننده موسیقی سبک‌های جاز و پاپ و هنرپیشه فیلم در سال‌های ۱۳۵۱–۱۳۳۴ بود.[۵]
محتویات
- ۱ ابتدای زندگی
- ۲ از کافه شمیران تا استودیو دیانا
- ۳ ویگن از چهار راه حوادث تا اعتراف
- ۴ ویگن فیلم: سنگ بزرگ
- ۵ پس از انقلاب
- ۶ زندگی شخصی
- ۷ درگذشت
- ۸ آلبوم‌ها و آوازها
- ۹ مشهورترین ترانه‌ها
- ۱۰ فیلم‌شناسی
- ۱۱ کتاب‌ها دربارهٔ ویگن
- ۱۲ جستارهای وابسته
- ۱۳ پانویس
- ۱۴ منابع
- ۱۵ پیوند به بیرون
ابتدای زندگی
ویگن در ۲ آذر ۱۳۰۷ برابر با ۲۳ نوامبر ۱۹۲۹ در همدان به دنیا آمد،[۱] تحصیلات متوسطه را در سال ۱۳۳۰ خورشیدی (۱۹۵۱ (میلادی)) تمام کرد. او که شغل نقشه‌برداری داشت در ابتدا با خواندن در کافه‌ها محبوب دوستداران موسیقی مردم‌پسند پاپ شد. اجرای آهنگ در رادیو تهران او را به شهرت رساند. صدای گرم او که با نواختن گیتارش همراه می‌شد، با شعرهایی با مضمون‌های تازه و ملودی‌های نو چهره تازه‌ای در صحنه موسیقی ایران عرضه کرد.[۶]
در خانواده‌ای پرجمعیت به دنیا آمد و به همین خاطر تحصیلاتش را نیمه تمام گذاشت تا همراه برادر بزرگش در شرکت "کامپساکس" (تأسیسات راه آهن) کار کند.[۷]
از کافه شمیران تا استودیو دیانا
از نوجوانی به موسیقی علاقه داشت. در دوره حضور قوای متفقین در همدان، گیتاری دست دوم از یک سرباز آمریکایی، به قیمت چهار تومان، خرید و :
"... بعد هم پیش شوهر خواهرم که می‌دانست گیتار را چطور باید زد، چیزهای یاد گرفتم"
او از همین سال‌ها، به جهت صدای خوش و استعدادش در خواندن ترانه‌های ارمنی، ترکی و اسپانیایی، در کافه‌های همدان برنامه اجرا می‌کند. در بیست و دو سالگی به تهران می‌آید و از سال ۱۳۳۰ در کافه رستوران باغ شمیران (تقاطع خیابان فردوسی و استانبول) بر صحنه می‌رود. تفاوت جنس صدا و نوع موسیقی ویگن، او را به عنوان خوانندهٔ جاز به شهرت می‌رساند و کافه شمیران تبدیل می‌شود و به پاتوق روشنفکران و شاعران "موج نویی" (بیشتر به لطف حضور برادر ویگن: کاروی شاعر) و دوستداران موسیقی جاز و پاپ آن دوره.[۷] ناصر رستگارنژاد، ترانه سرای معروف، به یاد می‌آورد که:
"شبی در کافه باغ شمیران با یکی از دوستان نشسته بودیم، دیدیم جوانی بلند بالا با صدای بسیار خوب، ترانه‌های غربی و ارمنی می‌خواند. او را سر میز خود دعوت کردیم و با او بیشتر آشنا شدیم تا آنجا که همان شب رفتیم به کنار و من همان شب ترانهٔ معروف «رقیب» را ساختم. بعد هم چند روز بعد رفتیم به رادیو و این ترانه را که اولین ترانهٔ رسمی ویگن به حساب می‌آید ضبط کردیم ..."[۷]
از نوجوانی در گروه‌های کلیسا آواز می‌خواند و در سال‌های ۱۳۳۳–۱۳۲۹ به خواندن ترانه‌های روز در کافه‌های تهران و شمیران پرداخت. دو روزنامه‌نگار مشهور، سیامک پورزند و جمشید وحیدی، استعداد او را کشف کردند و او را به رادیو آوردند. به زودی صدای استثنایی، استعداد موسیقی، چهره و اندام ورزنده و جداب و شخصیت انسان دوست ویگن، او را تبدیل به پرفروش‌ترین خوانندهٔ روز کرد و نمونه ایرانی از شخصیت «سلطان» پاپ دنیای آن روز الویس پریسلی (۱۹۷۷–۱۹۳۵) تلقی شد.[۵]
خود ویگن در گفتگوهایش از نقش جمشید وحیدی (روزنامه‌نگار و طنزپرداز) هم در راه یابی اش به رادیو یاد کرده است اما نقش عطاالله خرم را نباید از یاد برد که آهنگ «رقیب»، و پس از آن، آهنگ‌های بسیاری از ترانه‌های مشهور و ماندگار ویگن را ساخت.[۷][۸]
کارنامهٔ هنری ویگن، فهرست مفصلی از آهنگ‌هایی را نشان می‌دهد که از ملودی‌های فارسی، ارمنی، ایتالیایی، فرانسوی، ترکی و حتی خراسانی، مایه گرفته و با همکاری موسیقی‌دان ورزیده‌ای چون عطاالله خرم و زاون اوهانیان و شاعران برجسته‌ای مانند تورج نگهبان و پرویز وکیلی به اوج شهرت رسید. جواد معروفی، رهبر ارکستر گل‌ها، با درک استعداد ویگن، از او خواست اجرای چند آهنگ ارمنی تنظیم شده برای ارکستر را در برنامه گل‌های صحرایی و یک شاخه گل به عهده بگیرد که از بین آنها "ساری گلین" با کلامی ساخته شده از جمشید ارجمند (نویسنده و منتقد سینمایی در سال ۱۳۴۰) مشهور است. ویگن از آن به بعد در گل‌ها فعالیت نداشت اگر چه اولین خوانندهٔ پاپ بود که به این برنامه اجازهٔ ورد یافت.[۵]
ویگن با ورود به رادیو، لقب "سلطان جاز ایران" را به دست آورد و در سال ۱۳۳۲، باز هم به دعوت خاچیکیان، به جمع "استودیو دیاناً و بازیگران فیلم "چهار راه حوادث" پیوست.[۷]
او خود نیز چند آهنگ ساخت و در دهه ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ از محبوب‌ترین خواننده‌های ایران بود.
همچنین وی با چند تن از خوانندگان نام آشنایی چون دلکش، پوران و هایده الهه و ... ترانه‌های دو صدایی اجرا کرد.
نوع موسیقی او کلاسیک و پاپ بود، و گاه از ملودی‌های اروپایی بهره می‌برد، که به «جاز ایرانی» معروف شد و به او لقب «سلطان جاز» ایران را دادند، اگر چه موسیقی او ارتباطی با موسیقی جاز نداشت.[۹]
ویگن از چهار راه حوادث تا اعتراف
در سال ۱۳۳۳ به دعوت ساموئل خاچیکیان به سینما روی آورد و نخستین فیلمش را با نام «چهار راه حوادث» (۱۳۳۴) برای خاچیکیان بازی کرد تا سال ۱۳۴۵ که آخرین فیلمش را با نام «اعتراف» (به کارگردانی ناصر رفعت بازی کرد، مجموعاً در دوازده فیلم حضور یافت که در برخی از آنها خوانندگی هم کرد. «خون و شرف» (۱۳۳۴)، «تپه عشق» (۱۳۳۸)، «فردا روشن است» (۱۳۳۹)، «آتش و خاکستر» (۱۳۳۹)، «عروس دریا» (۱۳۴۴) برخی از این فیلم هاست[۱۰]
علاوه بر «چهار راه حوادث» و «خون و شرف» (هر دو به کارگردانی خاچیکیان)، ویگن تا پایان دههٔ سی در هشت فیلم دیگر هم بازی کرد («ظالم بلا»، «فردا روشن است»، «تپهٔ عشق»، «چشمه عشاق»، «عروسک پست پرده»، «آرشین مالالان» و «عسل تلخ») که خواننده ترانهٔ آنها هم بود. غیر از بازی، صدای ویگن نیز در این سال‌ها در تعدادی فیلم شنیده می‌شود («شب نشینی در جهنم»، «طوفان در شهر ما»، «بی ستاره‌ها»، «آسمون جل»، «آرامش قبل از طوفان»، «بچه‌های محل» و ...) در دههٔ چهل، ویگن دو فیلم مطرح بازی کرد: «خاکستر» (خسرو پرویزی، ۱۳۴۰) و «عروس دریا» (آرمان ۱۳۴۴) ...[۷]
آخرین صدای او در سینمای ایران در فیلم «دنیای پول» (قدرت الله احسانی، ۱۳۴۴) به گوش رسید و آخرین بازی اش در فیلم «اعتراف» بود به کارگردانی ناصر رفعت (۱۳۴۵)[۷]
ویگن دردریان در سال ۱۳۵۰ به آمریکا مهاجرت کرد.[۷]
او در همهٔ این سال‌ها در عرصه موسیقی فعال بود و لقب «سلطان جاز ایران» را تا آخر عمر حفظ کرد.[۷]
ویگن فیلم: سنگ بزرگ
"ویگن فیلم" تاریخچهٔ کوتاهی دارد: ویگن دردریان که در این سال‌ها به عنوان خواننده و بازیگر شهرت یافته بود، اقدام به تأسیس یک شرکت سینمایی کرد که به قول جمال امید می‌توانست موفق باشد در صورتی که او نامرتب و بی نظم در رفتار و کار و حساب و کتاب نمی‌بود.[۱۱]
در متن آگهی تأسیس این شرکت آمده است: "به منظور تاسیس استودیو فیلمبرداری و تهیه و تولید و دوبلاژ انواع فیلم سینما و واردات و صادران فیلم سینما و هر نوع لوازم فیلمبرداری، شرکتی به نام "ویگن فیلم" با مسئولیت محدود و با سرمایهٔ یک میلیون ریال ... در تهران، کوی یوسف آباد .. تشکیل گردیده و..." در این آگهی، نام محمدحسین معزی به عنوان شریک و دارای حق امضاء به ثبت رسیده است، اما مجموعه خدماتی که قرار بدو توسط این شرکت انجام گیرد در واقع سنگ بزرگ بود و کفگیر "ویگن فیلم" با تهیهٔ همان یک فیلم اول "آتش و خاکسر" به ته یگ خورد و بی سر و صدا منحل شد.[۱۱][۱۲]
پس از انقلاب
بعد از انقلاب اسلامی ایران که موسیقی پاپ در کشور ممنوع شد، ویگن مثل بسیاری دیگر از هنرمندان ایران مجبور به ترک کشور شد و در کالیفرنیا زندگی هنری جدیدی را آغاز کرد.[۱۳]
ویگن پنجاه سالگی فعالیت هنری خویش را در فوریه ۲۰۰۱ در «هالیوود پالدیوم» در لس آنجلس، کالیفرنیا جشن گرفت.
زندگی شخصی
او در اوایل دهه ۵۰ به آمریکا رفت و در آنجا ازدواج کرد و در کاباره‌های ایرانی فعالیت هنری داشت. ویگن از همسر اول خویش، اُلگا، صاحب سه فرزند دخترش شد به نام‌های «ژاکلین» (ترانه سرا، آهنگساز و خواننده) و «آیلین» (بازیگر و مجری تلویزیون) که هردو دوقلو هستند، «کاترین» و از همسر دوم خویش، بِلا، صاحب یک پسر به نام «ادوین» یک دختر به نام «اِولین»، شد که همگی آنها در خارج از ایران زندگی می‌کنند. وی پس از مهاجرت به ایالات متحده آمریکا همسر سوم خویش «کارن» که آمریکا الاصل بود ازدواج نمود.[۱۴]
همچنین «کارو» (شاعر معاصر) برادر وی می‌باشند.
درگذشت
ویگن بر اثر بیماری سرطان پروستات در روز یکشنبه ۴ آبان ماه سال ۱۳۸۲ برابر با ۲۶ اکتبر ۲۰۰۳ در سن ۷۵ سالگی در شهر لس‌آنجلس در ایالت کالیفرنیا درگذشت و در "گورستان پیرس برادرز ولی اوکس" در وست لیک ویلج، کالیفرنیا به خاک سپرده شد.[۷][۱۵]
صدرالدین الهی، روزنامه‌نگار و استاد روزنامه‌نگاری، در مرگ او گزارشی نوشت و ضمن آن به نکته ای اشاره کرد که مقصود تمامی این گزارش است:
«"یک روزی باید به ارامنه ایران، این ایرانی ترین ایرانی‌ها که هنوز شاه دخترشان، بانوی ارمن، شیرین در بیستون معنی عشق را بر سنگ جاودانه کرده است بپردازم. ایران خیلی به اینها بدهکار است».[۱۶]
آلبوم‌ها و آوازها
| سال انتشار | نام آلبوم | تعداد آهنگها | ناشر |
|---|---|---|---|
| ۱۳۸۲ | آلبوم به یاد تهران | ۹ | |
| ۱۳۷۸ | آلبوم بازگشت دوباره | ۸ | |
| ۱۳۷۵ | آلبوم سلطان عشق | ۷ | ترانه |
| ۱۳۷۲ | آلبوم دیروز امروز | ۸ | ترانه |
| ۱۹۹۲ | آلبوم یکتا (به همراه فائزه) | ۶ | ترانه |
| ۱۳۷۱ | آلبوم بهترینهای عطاالله خرم | ۱۴ | ترانه |
| ۱۳۷۰ | آلبوم Duets | ۱۴ | ترانه |
| ۱۳۷۰ | آلبوم مهتاب | ۱۲ | ترانه |
| ۱۳۷۰ | آلبوم اسب سم طلا | ۱۲ | ترانه |
| ۱۳۷۰ | آلبوم بارون بارونه | ۱۲ | ترانه |
| ۱۳۷۰ | آلبوم دو کبوتر | ۱۲ | ترانه |
| ۱۳۷۰ | آلبوم خدا نگهدار | ۱۲ | ترانه |
| آلبوم ساقی | ۸ | ترانه | |
| آلبوم کوله بار | ۶ | ترانه | |
| ۱۳۶۳ | آلبوم زن ایرونی | ۶ | پارس ویدیو |
| ۱۳۶۳ | آلبوم همخونه (به همراه هایده) | ۶ | پارس ویدیو |
| ۱۳۶۳ | آلبوم دل دیوانه | ۱۶ | |
| ۱۳۵۴ | آلبوم آخ جون | ۱۴ | کاسپین |
| ۱۳۵۴ | آلبوم ترانه من | ۱۳ | کاسپین |
| ۱۳۴۵ | آلبوم ساری گلین | ۱۰ | کاسپین |
| ۱۳۴۵ | آلبوم فنجون طلا | ۱۶ | کاسپین |
| ۱۳۴۴ | آلبوم گل سرخ | ۱۵ | کاسپین |
| ۱۳۴۴ | آلبوم چوپان | ۱۴ | کاسپین |
| ۱۳۴۳ | آلبوم عروس | ۱۶ | کاسپین |
| آلبوم شاه دوماد | ۱۱ | ||
| آلبوم هایوتز سارر (به ارمنی: کوه‌های ارمنستان) |
|||
| آلبوم چرا نمی‌رقصی |
- رقیب
- کالسکه زرین
- دختر خان
- ساری گلین (ملودی ارمنی/ ترکی که به هر دو زبان و نیز به فارسی اجرا کرد)
- بارون بارونه (ترانه ارمنی که به شعر فارسی هم خواند وبسیار معروف شد)
- لالایی
- آلبوم‌های بهترینهای ویگن و عطاء الله خرم ۱ و ۲
- آلبوم‌های ویگن ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸
مشهورترین ترانه‌ها
| نام ترانه | ترانه‌سرا | آهنگساز | یادداشت |
|---|---|---|---|
| شکوفه می‌رقصد | پرویز وکیلی | عطاالله خرم | دستگاه اصفهان |
| دو کبوتر | پرویز وکیلی | عطاالله خرم | |
| ساقی دل ما، خون شد به خدا | پرویز وکیلی | عطاالله خرم | |
| ستاره امشب کسی ندیده | پرویز وکیلی | عطاالله خرم | دستگاه اصفهان شور |
| کجاوه | پرویز وکیلی | عطاالله خرم | |
| فنجون طلا | نوذر پرنگ | عطاالله خرم | |
| اسب ابلق سم طلا | نوذر پرنگ | عطاالله خرم | |
| بارون بارونه | پرویز وکیلی | عطاالله خرم | دستگاه ماهور |
| خنچه بیارید | دکتر سیروس آرین‌پور | عطاالله خرم | دستگاه اصفهان |
| پیام رقیب | ناصر رستگارنژاد | عطاالله خرم | |
| با تو فتم بی تو باز آمدم | دستگاه اصفهان | ||
| مثال تور ماهی‌ها | |||
| یه مرغ نازی داشتم | |||
| به یاد لیلا | دکتر نیر سینا | آهنگ محلی | |
| خدا تو را نگهدار | تیمورتاش | سورن |
فیلم‌شناسی
تمام فیلم‌هایی که ویگن در آنها ترانه خوانده یا بازی کرده:
| ردیف | نام فیلم | سال ساخت | خواننده | بازیگر | خوانندگی همراه با |
|---|---|---|---|---|---|
| ۰۱ | چهره آشنا | ۱۳۳۲ |  |
|
حمید قنبری و ناهید سرفراز |
| ۰۲ | خون و شرف | ۱۳۳۴ | - | |
- |
| ۰۳ | چهار راه حوادث | ۱۳۳۴ | - | |
- |
| ۰۴ | شب نشینی در جهنم | ۱۳۳۵ | |
- | بانو دلکش |
| ۰۵ | ظالم بلا | ۱۳۳۶ | |
|
بانو دلکش |
| ۰۶ | طوفان در شهر ما | ۱۳۳۷ | |
- | الهه |
| ۰۷ | تپه عشق | ۱۳۳۸ | |
|
- |
| ۰۸ | بازی عشق | ۱۳۳۸ | |
- | - |
| ۰۹ | آسمون جل | ۱۳۳۸ | |
- | پوران |
| ۱۰ | بی ستاره‌ها | ۱۳۳۸ | |
|
مهوش، یاسمین، آفت |
| ۱۱ | یکی بود کی نبود | ۱۳۳۸ | |
- | مهوش |
| ۱۲ | عروسک پشت پرده | ۱۳۳۹ | |
|
- |
| ۱۳ | در جستجوی داماد | ۱۳۳۹ | |
- | سیما |
| ۱۴ | چشمه عشاق | ۱۳۳۹ | |
|
پوران |
| ۱۵ | بچه‌های محل | ۱۳۳۹ | |
- | ویدا قهرمانی |
| ۱۶ | آفت زندگی یا مرفین | ۱۳۳۹ | |
- | روانبخش |
| ۱۷ | آرشین مالالان | ۱۳۳۹ | |
|
- |
| ۱۸ | آرامش قبل از طوفان | ۱۳۳۹ | |
|
- |
| ۱۹ | آتش و خاکستر | ۱۳۳۹ | |
|
- |
| ۲۰ | فردا روشن است | ۱۳۳۹ | |
|
بانو دلکش |
| ۲۱ | عشق بزرگ | ۱۳۴۰ | |
- | منوچهر سخایی |
| ۲۲ | عسل تلخ | ۱۳۴۰ | |
|
- |
| ۲۳ | بیوه‌های خندان | ۱۳۴۰ | |
- | - |
| ۲۴ | لاله آتشین | ۱۳۴۱ | |
|
پوران و بهشته |
| ۲۵ | ترس و تاریکی | ۱۳۴۲ | |
|
- |
| ۲۶ | عروس دریا | ۱۳۴۴ | |
|
- |
| ۲۷ | دنیای پول | ۱۳۴۴ | |
- | عارف، پوران، ایرج، بهشته |
| ۲۸ | اعتراف | ۱۳۴۵ | |
|
- |
کتاب‌ها دربارهٔ ویگن
حسینی، تانیا. اشعار و ترانه‌های ویگن، سلطان جاز ایران. تهران: انتشارات بلوط سبز، ۱۳۸۳. شابک ۴-۱۱-۸۱۸۸-۹۶۴.
